هنردرمانی شامل گستره ای از کاربردهای درمانی عناصر هنری است که در یک سوی این طیف، هنر بعنوان وسیله ای برای ارتباط غیر کلامی مورد تایید است . هنر در پیوند با تداعی کلامی و تفسیر آن و آثار هنری امکاناتی را فراهم می کند برای درک و فهم حالات هیجانی که در مراجع وجود دارد.

پروژه ای که در سرای احسان در حال اجرا و سنجش اثر بخشی آن می باشیم، پروژه سایکودرام در بازتوانی بیماران مزمن روانی ست.

مداخلات سایکودرام در سرای احسان:

پروژه سایکودرام برای گروهی مشخص از بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی و اسکیزوفرنی، هفته ای دو جلسه، بوسیله مربیان به همراه روانشناس در سرای احسان انجام می شود .

توانخواهان علاوه بر تمرین مستمر برای اجرای نمایشی در خارج از مجموعه تمارین ویژه ای در خصوص بازتوانی دریافت می نمایند و سایکودرام آیینه مانند نیز برای توانخواهان اجرا می شود .

از جمله تمرینات اجرا شده حول محور تئاتر درمانی ، میتوان به تمرینات بدنی و جسمی که به صورت ورزش های هوازی، کششی و عضلانی انجام می شود؛ اشاره کرد. این تمرینات طبق پژوهش ها با اثر بخشی بر ذهن و فیزیک بیماران به شکل تثبیت و بهبود خلق، کاهش علائم منفی و افزایش فعالیت در بیماران اسکیزوفرن، کنترل اضطراب، افزایش مهارت های اجتماعی بر بیماران موثر خواهد بود.

همچنین بیماران، علی الخصوص بیماران اسکیزوفرن به دلیل کاهش فعالیت جسمی و کندی روانی حرکتی و عوارض اکستراپیرامیدال دارویی، دچار نقص در انعطاف جسمانی هستند که این تمرینات بدنی موجب بهبود فعالیت جسمی وافزایش انعطاف آنها می شود؛ پژوهش ها نشان داده اند که افزایش گلوتومات در مغز موجب کاهش علائم اسکیزوفرنیا میشود.

تمرین های بدنی شامل تمرین های صورت نیز میباشد که این تمارین با توجه به محدودیت افکت و جلوه های هیجانی بسیاری از مددجویان ، با تمرین های میمیک صورت و تقلید جلوه های هیجانی مختلف، میتواند موجب بروز بهتر هیجانات و حتی تشخیص صحیح تر جلوه های هیجانی شود.

تمرین دیگر، تمرینات تنفسی میباشد که مربیان به مددجویان آموزش میدهند تا به شکل اصولی بر روی نفس گیری صحیح و تنفس عمیق و شکمی کار کنند که این مهم، علاوه بر تاثیرات مثبت بر روی عضلات شکمی و تاثیر بر روی بهبود ارتباط کلامی مددجویان، اهدافی روانشناختی نیز دنبال میکند. تنفس شکمی در مباحث ریلکسیشن و در راستای مدیریت استرس و کنترل تکانه ی بیماران، علی الخصوص بیماران دوقطبی مورد استفاده قرار میگیرد که پیشرفت مددجویان در این امر نیز مشهود است.

علاوه بر تمارین یاد شده، تمرین های بیان نیز با هدف ادای صحیح واژگان و جملات، همراه با نفس گیری صحیح انجام میشود که برای نیل به این هدف، از مددجویان خواسته میشود تا لغات و عبارات نسبتا دشوار را به صورت شفاف و اصولی و با به کارگیری زبان، لب ها و تمام فضای دهان انجام دهند؛ این کار علاوه بر تقویت عضلات صورت و حنجره مددجویان، در دراز مدت منجر به بهبود مهارت های کلامی و ارتباط موثر خواهد شد و بیماران خواهند توانست نیازها و مسائل و مشکلات خود را به صورت آسانتر و شفافتر و با اعتماد به نفس بیشتر با پرسنل، سایر مددجویان و حتی اعضای خانواده خود درمیان بگذارند.

تمرین دیگر، مجموعه تمرین های خلاقیت است که اهداف روانشناختی بسیاری را دنبال می کند. طی این تمارین از مددجویان خواسته میشود تا به به داستان سازی، تکمیل عبارات و ساختن قاب با موضوعات مختلف و … بپردازند. با توجه به نقص و کندی فرایند های شناختی در بیماران طیف سایکوتیک و خلقی ، این تمرینات در جهت بهبود عملکردهای شناختی نظیر پردازش اطلاعات شنیداری و دیداری، حافظه، توجه و تمرکز، درک مطلب، حل مسئله، تصویرسازی ذهنی ، قضاوت و تصمیم گیری انجام میگیرد.

همچنین در راستای بهبود بیشتر توجه و تمرکز توانخواهان، تمرین های مرتبط با این موضوع، به صورت مجزا نیز انجام میشود که شامل تمرین های بازی توپ، توالی اعداد با چشمان بسته و … میباشد.

به منظور افزایش مهارت های اجتماعی مددجویان و تقویت اعتماد به نفس، از آنها خواسته میشود. تمرین هایی به صورت برقراری دیالوگ برای بیان تجربیات گذشته و پرسیدن سوالاتی در رابطه با برنامه های آینده و … با دیگر مددجویان انجام دهند و به نحوه ی ارتباط گیری آنها فیدبک  داده شده و در صورت نیاز اصلاحاتی توسط مربیان تئاتر و روانشناس صورت میگیرد.

در انتهای جلسات در جهت ارائه تقویت مثبت به مددجویان  به آنها پاداش هایی داده میشود و مددجوهای فعالتر نیز مورد تقدیر و تشویق قرار میگیرند.

مربیان:
سحر حسامی امیر حجت عباسی کسری کاریان محسن ابوالحسن پور