آشنایی با اختلالات روانی: اختلالات شخصیت Personality disorder(قسمت اول)

6 شهریور 1402 - 16:04

شخصیت Personality مجموعه ویژگی ها، افکار، احساسات و رفتارهایی است که در زندگی روزمره فرد به چشم می خورد و معمولا ثابت و قابل پیش بینی، انعطاف پذیر و متعادل بوده و به سازگاری فرد کمک می کند و باعث منحصر به  فرد بودن هر شخص می گردد. حال اگر این مجموعه خصوصیات از طیف متنوعی که در اکثر افراد دیده می شود فراتر رفته و تغییر یابد به صورتی که این خصوصیات شخصیتی غیر قابل انعطاف و تطابق با محیط باشد و کارکردهای فرد را مختل ساخته و یا رنج و عذاب درون ذهنی برای وی ایجاد کند اختلال شخصیت در فرد مطرح می گردد. عوامل زیادی در خصوص شکل گیری اختلال های شخصیت در افراد وجود دارد که شامل اتفاقات و رویدادهای آسیب رسان در دوران کودکی، خصوصیات به ارث رسیده از والدین و سایر اعضای خانواده، تغییرات هورمونی و ناقلین عصبی در مغز و نیز محدودیت های روانی- اجتماعی محیط خانواده و جامعه پیرامون افراد می گردد که بر دیدگاه افراد مبتلا به اختلالات شخصیت نسبت به خود و دیگران تاثیر به سزایی دارد. بیماران مبتلا در رفتارها و ارتباط با دیگران از مکانیسم های دفاعی خاصی جهت کاهش اضطراب و هیجانات درونی خود استفاده می کنند که این امر یکی از دلایل عمده مقاومت در برابر تغییر در رفتار در بیماران مبتلا می باشد. بر اساس کتب معتبر مرجع به سه گروه (Cluster) طبقه بندی می شوند.گروه الف (ClusterA) که شامل سه اختلال شخصیت پارانوئید، اسکیزوئید و اسکیزوتایپال می باشد. افراد این گروه اغلب رفتارهای عجیب و نامتعارف دارند. گروه ب (Cluster B) شامل چهار اختلال شخصیت ضد اجتماعی، مرزی، نمایشی و خودشیفته می باشد. افراد این گروه اغلب رفتارهای نمایشی و هیجانی نامتعادل دارند. گروه ج (Cluster C) شامل اختلالات شخصیت اجتنابی، وابسته و وسواسی اجباری هستند. افراد این گروه اغلب مضطرب و هراسان به نظر می رسند.

گروه الف (Cluster A)

• اختلال شخصیت اسکیزوتایپال (Schizotypal Personolitxdisordtir)

افراد مبتلا به این اختلال حتی به نظر افراد غیرمتخصص نیز بسیار عجیب و غریب می آیند. آنها به ویژه در شیوه گفتار و پوشش عادات عجیب و غریب و نامتعارف از خود نشان می دهند. بعضی از افراد مبتلا معتقدند که از ادراک فراحسی برخوردارند یعنی می توانند آینده را ببینند و ذهن دیگران را بخوانند. تفکر جادویی از دیگر خصوصیات این افراد است. تکلم این بیماران خاص و ویژه است و ممکن است معنایش را فقط خودشان بفهمند و اغلب نیازمند تفسیر است. آنها ممکن است افکار خرافی داشته یا مدعی غیب بینی و داشتن سایر قدرت های فکری و ارتباط با ماوراء الطبیعه باشند. این اختلال در سه درصدجمعیت عمومی دیده می  شود و در بستگان بیماران اسکیزوفرنی بیشتر دیده می شود. پیش آگهی این اختلال چندان خوب نیست. حدود ۱۰ درصد این بیماران دست به خودکشی می زنند و اکثر آنها تا پایان عمر علائم بیماری را با خود دارند. در تعداد ی از این افراد علائم به سمت بیماری اسکیزوفرنی پیشرفت می کند.

• اختلال شخصیت پارانوئید (ParanoidPersonalitydisorder)

ویژگی مهم این بیماران سوءظن و بی اعتمادی عمیق و پایدار نسبت به همه افراد است آنها اظهارات و رفتارهای دیگران را سوء تعبیر می کنند، معتقدند که دیگران آنها را تهدید و تحقیر می نمایند، به مردم و نیت آنها بدگمان هستند، دیگران را نمی بخشند، آنها را بی  وفا، ناسپاس، خودخواه و متقلب می دانند. آنها در بیشتر اوقات بدون هیچ توجیهی در صداقت همکاران و دوستان خود تردید می کنند همچنین اغلب حسادت مرضی داشته و در وفاداری شریک زندگی خود بی دلیل موجه شک می کنند. میزان شیوع آن حدود دو و نیم درصد در جمعیت عمومی است. شیوع آن در مردان بیشتر از زنان است. پیش آگهی این بیماری چندان مطلوب نیست. این اختلال در برخی از بیماران به صورت مادام العمر پیدا کرده و در برخی دیگر به سمت بیماری اسکیزوفرنی پیش می رود. در مجموع این بیماران تا آخر عمر در کار و زندگی با دیگران مشکلاتی خواهند داشت.

• اختلال شخصیت اسکیزوئید (Schizoid Personality disorder)

ویژگی و الگوی مهم در این اختلال انزوای اجتماعی افراد می باشد. این افراد درونگرایند، از تعامل ها و ارتباطات بین فردی ناراحت می شوند، حالت عاطفیشان کند و محدود است. این افراد گوشه گیر و منزوی هستند. با دیگران سرد و غیرصمیمی بوده و از ارتباط نزدیک با دیگران پرهیز می کنند. میزان شیوع این بیماری حدود هفت و نیم درصد در جمعیت عمومی می باشد. مردان دو برابر زنان به این بیماری مبتلا می شوند. این بیماران مشاغلی را انتخاب می کنند که انفرادی بوده و با دیگر افراد حداقل تماس را داشته باشند و نیز شب کاری را به شیفت کار روزانه ترحیح می دهند. اختلال شخصیت اسکیزوئید معمولاً از دوران کودکی شروع می شود و مثل دیگر اختلالات شخصیت تداوم می یابد ولی الزاما مادام العمر نیست. این اختلال در درصد کمی از افراد تشدید یافته و به بیماری اسکیزوفرنی تبدیل می شود.