تاب آوری روانشناختی در اختلالات خلقی
اختلالات خلقی
اختلالات خلقی[۱] شیوع بالایی در سراسر جهان دارند و با افزایش نرخ ناتوانی و اختلال در عملکرد همراه هستند. بیماران مبتلا به این اختلالات، اغلب خلق پایین (در دوره های افسردگی[۲]) یا خلق بالا (در دوره های شیدایی[۳] یا مانیا) را تجربه می کنند. ممکن است مدت زمان طولانی بسیار غمگین و تحریک پذیر باشید و یا بیش از حد شاد و خوشحال باشید. هنگامی که به طور غیر طبیعی افسرده می شویم اصطلاحاً خلقمان پایین است. هنگامی هم که بیش از حد احساس سرخوشی داریم خلق ما بالاست.
اشاره ای مختصر بر علائم
اختلالات خلقی بسته به اینکه در کدام بخش قرار میگیرند، علائم متفاوتی را شامل میشوند. از علائم افسردگی میتوان به خلق افسرده، فقدان لذت، مشکل در توجه و تمرکز، تغییر در خواب و اشتها و … اشاره کرد. علائم شیدایی نیز شامل خلق تحریک پذیر، افزایش انرژی، افزایش فعالیتهای هدفمند، کاهش نیاز به خواب، پر حرفی و … می باشد.
شیوع مادام‌العمر اختلال افسردگی اساسی در کشورهای با درآمد بالا ۱۴.۶٪ و در کشورهای با درآمد پایین تا متوسط ۱۱.۱٪ گزارش شده است. همچنین، شیوع مادام‌العمر اختلال دوقطبی در سطح جهانی ۲.۴٪ برآورد می‌شود. این اختلالات با کاهش کیفیت زندگی، افزایش ناتوانی عملکردی، و افزایش خطر خودکشی همراه هستند. این دسته از اختلالات به شدت جنبه های مختلف زندگی فرد را تحت تأثیر خود قرار میدهند.
پژوهشی در این مورد
فری[۴] و همکاران (۲۰۲۰) پژوهشی مبتنی بر جمعیت انجام دادند که نشان داد اختلالات خلقی با نرخ بالاتر زودهنگام دریافت خدمات حمایتی و توانبخشی ارتباط دارند. این یافته‌ها تأثیرات منفی قابل‌توجه اختلالات خلقی بر روند زندگی افراد را تأیید می‌کنند و اهمیت شناسایی و ارزیابی راهکارهایی برای کاهش این تأثیرات منفی را برجسته می‌سازند.
شواهد علمی نشان میدهند که ناملایمات دوران کودکی ارتباط نزدیکی با بروز اختلالات خلقی دارند. قربانی شدن در اثر زورگویی، سوءاستفاده عاطفی، یا بی‌توجهی عاطفی در دوران کودکی، از پیش‌بینی‌کننده‌های قوی ابتلا به اختلالات خلقی به شمار می‌روند. علاوه بر این، مطالعات اخیر نشان داده است که تاب‌آوری[۵]، تا حدی در رابطه میان آسیب‌های دوران کودکی با اختلالات خلقی و شدت افسردگی نقش میانجی را ایفا می‌کند. این بدان معناست که افرادی که در دوران کودکی دچار آسیب شده‌اند اما تاب‌آوری بیشتری داشتند، به احتمال کمتری مستعد ابتلا به اختلالات خلقی هستند. این یافته‌ها بر اهمیت بررسی تاب‌آوری در زمینه اختلالات خلقی تأکید می‌کند.
تاب آوری روانشناختی چیست؟
تاب‌آوری به‌عنوان متغیری چندبعدی و پیچیده تعریف می‌شود که توانایی سازگاری مناسب افراد در مواجهه با استرسها و ناملایمات زندگی، همراه با حفظ عملکرد روانشناختی و جسمی را شامل می‌شود.
بر اساس تعریف انجمن روانشناسی آمریکا، تاب‌آوری روانشناختی به معنای “توانایی بازگشت به حالت عادی” پس از تجربه شرایط استرس زا است.
تاب‌آوری به افراد کمک می‌کند تا از تجربیات سخت زندگی درس بگیرند و از آن در جهت رشد و پیشرفت خود استفاده کنند. در نهایت، تقویت تاب‌آوری می‌تواند به ایجاد محیط‌های پایدار و مقاوم در برابر تغییرات و بحران‌ها منجر شود.
اهمیت تاب آوری روانشناختی
افراد تاب آور در شرایط نامطلوب و در مواجهه با فشارهای روانی توانایی تعدیل هیجانات منفی را دارا بوده و در راستای ارتقا سلامت روان خود قدم برمی دارند. این افراد به سبب داشتن توانایی حل مسئله بهتر در شرایط دشوار، احساس خودکارآمدی بیشتری را تجربه می کنند که منجر به افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس آنان می شود که همین امر منجر می شود تا در مسیر رسیدن به اهداف خود مصمم بوده و با انگیزه بیشتری تلاش کنند.
این افراد معمولاً ارتباط اجتماعی مناسبی با سایرین داشته و در صورت بروز شرایط نامساعد، از حمایت اجتماعی خوبی برخوردارند. از مهمترین ویژگیهای افراد تاب آور می توان به مهارت مدیریت استرس اشاره نمود.
نتایج ارتباط تاب آوری روانشناختی با اختلالات خلقی
فراتحلیل داده‌های مقطعی نشان میدهد که افراد مبتلا به اختلالات خلقی نمرات تاب‌آوری روانشناختی کمتری نسبت به افراد بدون اختلالات خلقی دارند. شواهد طولی نیز حاکی از آن است که تاب‌آوری روانشناختی بالاتر می‌تواند از بروز اختلالات خلقی جلوگیری کند. همچنین، چند مطالعه مداخله‌ای نشان داده‌اند که مداخلات روان‌درمانی می‌توانند تاب‌آوری روانشناختی را در بیماران مبتلا به اختلالات خلقی بهبود بخشند و نقشی محافظتی در برابر روند رو به افزایش این اختلالات ایفا کنند.
منبع
Imran, Areeba., Tariq, Suleman., Kapczinski, Flavio., & Azevedo Cardoso, Taiane. (2024). Psychological Resilience and Mood Disorders:A Systematic Review and Meta-Analysis. Trends in Psychiatry and Psychotherapy, 2024: 46, 1-14.
[۱] Mood Disorders
[۲] Depression Episodes
[۳] Mania Episodes
[۴] Frey
[۵] Resilience
