استرس و معجزه ذهن

جهان هیچ تغییری نمی کند

جهان هیچ تغییری نمی کند. ما انسانها عامل و مولد تغییر جهان و جهانبینی و نگاه خود به زندگی هستیم. این ما هستیم که خودمان را با کشف شبکه های مجازی و ناتوانی در مدیریت آن به پرتگاه استرس می بریم و در معرض خطر سایکو سوماتیک، یعنی روان-تنی قرار می دهیم. اگر می خواهیم که این وضعیت ادامه پیدا نکند، باید فکری به حال خود و تغییر رفتارمان کنیم تا دنیا نیزبا معجزه ذهنمان تغییر کند.

خطرات استرس

حضور بی ویه در این شبکه ها، روابط بین فردی در دنیای واقعی را کاهش می دهد و اغلب به صفر می رساند. بدیهی است که بسیاری از اینگونه افراد، آمادگی بیشتری برای ابتلا به ناراحتیهای گوارشی و عروقی، دست و سردردهای ناشی از استرس و چت مداوم، شکستهای عاطفی ناشی از عشقهای چندضلعی و ناراحتیهای پوستی برآمده از فشارهای روانی هستند. یکی از این خطرهای هشداردهنده در دنیای پر تلاطم امروز استرس چند بُعدی است. البته کسی که استرس دارد، در نگاه اول بیمار نیست و استرس نشان “بیماری” نیست. عوامل متعددی در بروز استرس موثر هستند. استرس بخشی از فیزیولوژی – به معنای عملکرد طبیعی جسم شماست. اولین مکانی که استرس را بصورت زیگنال به جاجای بدن شما مخابره می کند، مغز است.

استرس در بُعد فیزیولوژیک

استرس به ندرت دلایل ژنتیکی دارد که آن نیز باید با آزمایشهای متعدد مورد سبب شناسی قرار بگیرد. استرس اغلب اِپی ژنتیک است و ریشه در بدآموزی و تجربیات شما در کانون زندگی و محیطی – مجازی یا غیرمجازی – دارد که در آن زندگی می کنید. هنجارها و محیط می توانند باعث تغییر در نحوه عملکرد ژنها شوند و موجب اختلال ضعیف و قوی در زندگی شما شوند. استرس در این بُعد معنایی می تواند – به دلیل متارکه، انواع خشونت، تجربه های تلخ، محیط ناسالم، تعرض جنسی،خشونت خانوادگی، تربیت چَکشی، بیماری مزمن، دیدن یک تصویر، بویی خاص در فضا، شنیدن یک داستان ترسناک، شرکت در یک مشاجره، مشاهده یک صحنه دلخراش مثل تصادف و قتل، وضعیت نامناسب اقتصادی، دریافت یک خبر ناگوار و تجربه رفتارهای تهدیدآمیز و آزاررهنده، آماده کردن خود برای امتحان یا رفتن از مکانی به مکانی دیگر – ایجاد اختلال در فیزیولوژی شما کند.

علائم استرس

تعریق، بالا رفتن یا افت فشار خون، احساس سردی و گرمی در اندامها یا کل بدن، بی قراری و ازکوره دررفتن، گریه و دلشوره در کنار بی قراری و احساس فروپاشی درون – از علائم آشکار استرس با شدت و ضعف مختلف هستند. استرس از کانالهای مختلف وارد وجود انسان می شود.استرس واکنش طبیعی جسم و روان شما به رویدادهاست. تپش قلب، از-خود-بیخود-شدن، دست به کارهای غیر متعارف زدن مثل گریه ناگهانی، قهر و فرار از مهرکه یا گوشه گزینی، بیش فعالی، نشانه های دیگر استرس هستند که در اشخاص با جلوه های متفاوت ظاهر می شوند. شدت و ضعف استرس بستگی به فاکتورهایی مثل استقامت درون و تیپ شخصیتی دارد. بسیاری از انسانها دستگاه قوی ایمنی جسمی و روانی دارند و در برابر حوادث مقام یا مقاوم تر واکنش نشان می دهند، در مقابل افرادی که در شرایط مشابه دچار استرس و اضطراب شدید می شوند.

استرس مثبت و منفی

استرس همیشه خطرناک نیست. میزانی از استرس بعنوان تحریکِ هورمونی، برای هدفمند کردن و ایجاد انگیزه و پشتکاردر امورات زندگی مفید و ضروری است. استرس شما را برای رویارویی با وضعیت هشدار در زندگی و شرایط غیر قابل تحمل آماده می کند، درحالیکه استرس مزمن به سلامت روانی و جسمی آسیب می زند و کیفیت زندگی شما را کاهش می دهد. حالت هشدار آدرنالین و کورتیزول را در وجود شما افزایش می دهد و می‌تواند در کوتاه مدت میزان تمرکزتان را بالا ببرد، ولی اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، می تواند عواقب غیرقابل پیشبینی را برایتان به همراه داشته باشد. زمانی استرس مثبت هم زیانبار می شود که از حد معمول عبور کند و به ترس شدید، اضطراب بیمارگونه، احساس طردشدگی و شکست شدید یا احساس حقارت و سرخوردگی آسیب زا منجر شود. افراط و تفریط یکی از عوامل ایجحاد استرس است. استرس منفی یا مثبتِ بیش از حد، مخرب است و می تواند به شما آسیب جدی جسمی-روانی یا به عبارتی روان-تنی وارد کند. از کار و ورزش بیش از حد گرفته تا زیاده روی در کارهای روزمره که اغلب منجر به کاهش تمرکز، بی حوصلگی، بی رمقی، بی خوابی، بدخوابی و در نهایت تسریع روند پیری و اختلالات همه جانبه در رابطه بین دو دستگاه ایمنی جسمی و روانی شما می شوند که باید در یک هارمونی ساعت-گونه با هم داشته باشند و روی هم تأثیر مستقیم بگذارند: این دو دستگاه حکم رصدخانه دائم در منظومه جسم و روان شما را دارند و با مشاهده تهدید بلافاصله وارد عمل می شوند و هورمونهای استرس و بازدارنده را فعال می کنند: هورمونهایی مثل نوراپی نفرین، آدرنالین، کورتیزول، پرولاکتین، کته‌ کولامین، پرولاکتین در کنار وازوپرسین، پرولاکتین و قبل از هر چیز انسولین در ایجاد استرس و رابطه این دو دستگاه ایمنی نقشی اساسی دارند. میزان ترشح هورمونها نقشی شگفا انگیز در ثبات سلول رونی و تنظیم جسمی شما ایفا می کند. هارمونی و همکاری بی وقفه این دو دستگاه در علاج بیماری و ازدیاد آنها در بروز بیماری نقشی اساسی ایفا می کند. این هورمونهای استرسی می توانند براحتی بین زیگنالهایی که از مغز به بخشهای مختلف بدن ارسال می شوند، اختلال ایجاد کنند و در درازمدت منجر به بیماریهای پر ریسک و خطرناک شوند. استرس آزاردهنده مبین این است که جسم و روان شما در وضعیت هشدار قرار دارد و باید وارد مرحله مراقبتهای ویژه برای کاهش استرس شوید. استرس بالا در بسیاری از مواقع به رفتارهای اعتیادی – مثل مصرف دارو و مخدرهای مختلف می شود.

راهکارهای کاهش استرس

تغییر برنامه ذهن

برای بهبودبخشی به دردهای روانی باید برنامه ذهن و باور خودتان را تغییر دهید. کاری که دارو هرگز نمی تواند انجام دهد. دارو تنها می تواند درد را کاهش دهد، ولی همزمان روی دستگاه گوارش و عروق تأثیر می گذارد و در دراز مدت به همان اعتیاد منتهی می شود. برای تغییر برنامه ذهنتان، باید خودتان را به این آگاهی برسانید که حلال بسیاری از مشکلاتی که با آن درگیر هستید خودتان هستید. همه چیز اغلب از خودتان شروع می شود. به همین دلیل تغییر رویه و رفتار در کنار افکارتان باعث تغییر باورهایتان می شود. این باور که من بیمار هستم و نیاز به دارو یا مصرف مخدر برای آرام کردم روانم دارم، بدون اینکه متوجه این واقعیت شوم که مصرف دارو و مخدرهای مختلف وابستگی جسمی هم بوجود می آورد و شما را مخمصه ای پر از پرتگاه قرار می دهد. برای تغییر رویه ذهنی خود می توانید، برنامه روزانه خودتان را متفاوت طراحی کنید. می توانید با نوشتن تجربیات زندگی روزمره به افکار و عواطفتان سمت و سو بدهید و در مدتی کوتاه آن را بهتر و کارآمدتر مدیریت کنید.

تغذیه و ورزش

در کام بعدی باید نوع تغذیه خودتان را مورد بازبینی قرار دهید و از نوش جان کردن غذلهای پر چربی پرهیز کنید و روز حداقل سه لیتر آب بنوشید تا مغزتان به اندازه کافی اکسیژن برای راهبری جسمتان داشته باشد. ورزش یکی دیگر از فاکتورهای مهم در کاهش و مهار استرس است و نیرویی پیشگیرانه دارد. با ورزش مداوم و بدون افراط و تفریط می توانید آناتومی خودتان را توانمند و روانتان را مقاوم کنید. از هرگونه سرکوب آرزوهایتان پرهیز کنید و با خودتان رابطه ای دوستانه برقرار کنید و متناسب با ظرفیتتان تصمیم بگیرید. حسرت و زندگی با نداشته ها و فراموشی داشته ها می تواند شما را از پای دربیاورد. یکی از کارهایی که می تواند در کاهش بروز استرس و تداوم آن جلوگیری جدی کند، ارتباط با انسانهایی است که خوشبین به زندگی و امورات اجتماعی هستند. منظور در اینجا این نیست که مثبت اندیش باشید و با افراد مثبت رفت و آمد کنید. زمانی که حالتان خوب نیست، نمی توانید خودتان را به مثبت اندیشی بزنید و سراغ همنشینی با افراد “مثبت اندیش” بروید. بسیاری از افراد مثبت اندیش ادای “حال-خوبارو” درمی آورند، درحالیکه حالشان خوب نیست و اغلب در فرار از خودشان هستند. این روش کاربردی تر است که بگویید “حالم خوش نیست، ولی خوشبین هستم که با تلاش می توانم حالم را بهتر کنم”! نگاه خوداتکا و خوشبین به شما کمک می کند تا بهتر و سریعتر از دایره مشکلات خارج شوید و حتی الگویی خوب برای دیگران شوید. افرادی که خودشان را به “حال-خوبی” می زنند، اغلب اهل نق زدن و بدگویی هستند و دنبال مقصر برای حال و روز خودشان می گردند. کار دیگری که به کاهش استرس کمک می کند، مطالعه اشخاص صاحب نظر در زمینه استرس است. مطالعه اینگونه آثار به شما کمک می کند تا بهتر با مکانیزمهای ایجاد استرس آشنا شوید و راه حلهای بهتر برای مهار و مدیریت افکار و رفتار خودتان پیدا کنید که متناسب با تیپ شخصیتی و نوع سبک زندگی و شرایط اجتماعی شماست. با اعمال این راهکارهای ساده می توانید به ترشح منظم هورمونهای استرس و اضطراب کمک کنید و در بهترین شرایط از بروز آنها جلوگیری کنید. اگر برای مدیریت و مهار استرس خود کاری نکنید، این خطر دور از انتظار نیست که در درازمدت دچار بیماریهای قلبی و ضعف سیستم ایمنی جسمی و روانی شوید. تمرین و ممارست می تواند در تغییر برنامه ذهن شما ابزار خوبی برایتان باشد. ذهن مضطرب نیاز به بازآموزی دارد: تمرین در وحله اول میزان استقامت درونی و تقویت تاب‌آوری شما را بالا می برد. با درونی کردن این مهارت می توانید به مرور زمان به تربیت ذهنتان کمک کنید. با هر گامی که با تمرین و ممارست بسوی رهایی از استرس و مدیریت رفتار و افکارتان برمی دارید، بهتر و بیشتر واکنش فیزیولوژیکی روان-تنی خودتان را تجربه می کنید.

نتیجه‌گیری

سلامت ذهن و بهداشت رفتار از دشمنهای استرس هستند: اگر مدیریت استرس توأم با تغییر سبک زندگی باشد، می توانید چالشهای زندگی را به مروز زمان با معجزه ذهنتان تبدیل به فرصتی برای شکوفایی شخصی و رشد جمعی کنید. هیچ چیز غیر ممکن و غیرقابل دسترسی نیست.